EYT yani Emeklilikte Yaşa Takılanlar konusu son yıllarda Türkiye gündemini meşgul eden en önemli sosyal politika konularından biri haline geldi. 2023 yılında çıkarılan EYT düzenlemesiyle birlikte milyonlarca kişi emeklilik hakkı kazanırken, bu durumun kamu bütçesine etkisi de merak konusu oldu. Bu yazımızda EYT’lilerin bütçeye etkisini kalem kalem ele alacak ve hangi başlıklar altında değerlendirildiğini, verilerle birlikte açıklayacağız.
EYT Düzenlemesi Kamu Bütçesini Nasıl Etkiler?
EYT düzenlemesi, devletin sosyal güvenlik harcamalarında belirgin bir artışa neden olmuştur. Emeklilik hakkı kazanan bireylerin maaşları, ikramiye ödemeleri ve sağlık giderleri bütçeye doğrudan yük getirmektedir. Bu kapsamda yıllık maliyetin 600 milyar TL’ye ulaşabileceği öngörülmektedir. Artan emekli sayısı nedeniyle SGK üzerindeki prim yükü de azalmış, bütçede sürdürülebilirlik tartışmalarını beraberinde getirmiştir.
EYT İçin Yıllık Harcama Ne Kadar?
EYT’liler için devletin yaptığı harcamalar, hem maaş ödemeleri hem de ek sosyal haklar çerçevesinde hesaplanmaktadır.
Emekli Maaşı Giderleri
2024 yılı itibarıyla yaklaşık 2.5 milyon kişi EYT’den yararlanmış ve maaş almaya başlamıştır. Ortalama 12 bin TL maaş ile yıllık bütçeye yalnızca maaş harcaması olarak 360 milyar TL civarında bir yük binmiştir.
Sağlık Harcamaları Artışı
Yeni emeklilerin sağlık hizmetlerinden daha yoğun faydalanması nedeniyle SGK’nın sağlık giderleri de artmıştır. Tahmini olarak yıllık sağlık harcaması 45-50 milyar TL civarındadır.
EYT’lilerin Bütçeye Etkisi Kalem Kalem Ne Kadar?
EYT düzenlemesiyle birlikte kamu harcamaları birkaç başlık altında sınıflandırılarak artış göstermiştir.
| Gider Kalemi | Yıllık Maliyet (TL) | Açıklama |
|---|---|---|
| Emekli Maaşları | 360 milyar | Ortalama 12.000 TL maaş ile 2.5 milyon kişi hesaplanmıştır. |
| Sağlık Giderleri | 50 milyar | Yeni emeklilerin artan sağlık talepleri sonucu yükselen giderler. |
| Emekli İkramiyeleri | 35 milyar | Bayram ikramiyesi ve yıllık diğer destek ödemeleri dahil edilmiştir. |
| Sosyal Yardım Transferleri | 10 milyar | Maddi durumu zayıf emeklilere yapılan ek sosyal yardımlar. |
| Toplam | 455 milyar | Şu ana kadarki tahmini toplam yıllık kamu yükü. |
Bu tablo, EYT düzenlemesinin bütçeye getirdiği kalem bazlı etkileri açıkça göstermektedir.
EYT’lilerin Maliyeti Gelecek Yıllarda Artar mı?
EYT kapsamındaki kişilerin yaşlanmasıyla birlikte sağlık giderlerinin daha da artması beklenmektedir. Ayrıca ilerleyen yıllarda emekli nüfusunun artması, devletin yıllık emekli maaşı ve ikramiye ödemelerinde de ciddi artışlar yaratacaktır. Özellikle 2026 sonrası dönemde bu yük daha görünür hale gelecek ve kamu bütçesinde yeni kaynak arayışlarını zorunlu kılacaktır.
Finansman Açığı Nasıl Kapatılabilir?
EYT’nin neden olduğu finansman yükünün dengelenebilmesi için bazı ekonomik araçlar devreye alınmaktadır.
Vergi Gelirlerinin Artırılması
Devlet, vergi gelirlerini artırarak sosyal güvenlik harcamalarındaki açığı dengelemeye çalışabilir. KDV, ÖTV gibi dolaylı vergiler üzerinden elde edilen gelirler artırılabilir.
Borçlanma Yöntemleri
Kamu maliyesi üzerindeki baskıyı azaltmak adına iç ve dış borçlanma yöntemleri devreye alınabilir. Ancak bu durum faiz yükünü artıracağı için uzun vadede sürdürülebilirlik tartışmaları doğurur.
SGK Prim Yapısında Değişiklik
İşverenlerden alınan prim oranları artırılarak SGK’nın açıkları azaltılabilir. Ancak bu durum işveren maliyetlerini yükselteceğinden istihdam üzerinde baskı yaratabilir.
Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi Nedir?
EYT düzenlemesi, kısa vadede bireysel harcamaları artırdığı için iç talebi desteklemiştir. Ancak orta ve uzun vadede kamu harcamalarının artması, kamu yatırımlarında daralma riski doğurabilir. Bu durum büyüme oranlarını negatif etkileyebileceği gibi bütçe disiplini konusunda da zorluklar yaratabilir.
Sıkça Sorulan Sorular
Aşağıda EYT’lilerin Bütçeye Maliyeti ile ilgili sıkça sorulan sorular ve yanıtları yer almaktadır:
EYT’liler için devletin yıllık harcaması ne kadardır?
Emekli maaşları, sağlık giderleri ve ikramiyeler dahil edildiğinde devletin yıllık harcamasının 450-500 milyar TL arasında olduğu tahmin edilmektedir.
EYT’nin bütçeye olan etkisi geçici mi?
Hayır, etkisi kısa vadede değil, uzun vadede de devam edecektir çünkü her yıl yeni emekli olacak kişilerle sayı artacaktır.
Bu maliyet vergi artışına neden olur mu?
Evet, maliyetin karşılanabilmesi için dolaylı vergilerde artışlar yapılması olasıdır. Bu durum tüketici harcamaları üzerinde baskı yaratabilir.
SGK sisteminde açık oluşur mu?
EYT sonrası sistemde gelir-gider dengesi bozulabilir ve SGK açıkları artabilir. Bu nedenle prim yapılarının yeniden düzenlenmesi gündeme gelebilir.
İkramiyeler de maliyete dahil mi?
Evet, bayram ikramiyesi gibi ek ödemeler de bütçeye doğrudan yük oluşturmaktadır ve maliyet hesaplamalarına dahil edilmektedir.
Bu yük büyümeyi etkiler mi?
Kamu harcamalarının artması nedeniyle altyapı yatırımlarında kısıtlama olabilir, bu da büyüme oranlarını olumsuz etkileyebilir.
EYT’den sonra işsizlik artar mı?
EYT ile birlikte emekli olanların yerine yeni işe alım yapılmazsa işsizlik etkilenmeyebilir ancak kamu istihdamı daralabilir.
