TCMB ağırlıklı ortalama fonlama maliyeti, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın piyasaya sağladığı likidite karşılığında uyguladığı faiz oranlarının ortalamasını temsil eder. Bu oran, para politikasının sıkı ya da gevşek olup olmadığını gösteren önemli bir göstergedir. Bu yazıda, TCMB fonlama maliyetinin nasıl hesaplandığını, piyasaları nasıl etkilediğini ve ekonomi üzerindeki belirleyici rolünü kapsamlı şekilde ele alacağız.
TCMB Ağırlıklı Ortalama Fonlama Maliyeti Nedir?
TCMB ağırlıklı ortalama fonlama maliyeti, Merkez Bankası’nın bankacılık sistemine sağladığı günlük likiditenin ortalama faiz oranıdır. Bu oran, Merkez Bankası’nın haftalık repo ihaleleri, geç likidite penceresi ve açık piyasa işlemleri gibi farklı araçlarla piyasaya verdiği fonların bileşik faizinden oluşur. Ekonomik karar alma süreçlerinde sıkça referans alınan bu oran, para politikası duruşunun anlaşılması açısından önemlidir.
Fonlama Maliyeti Nasıl Hesaplanır?
Merkez Bankası, farklı oranlarla farklı vadelerde bankalara sağladığı fonlamaların ağırlıklı ortalamasını alarak bu oranı belirler.
Kullanılan Fonlama Araçları Nelerdir?
TCMB tarafından kullanılan başlıca araçlar haftalık repo ihalesi, geç likidite penceresi (GLP) ve gecelik borç verme imkânlarıdır.
Hesaplama Yöntemi Nasıldır?
Her gün verilen toplam fonlamanın faiz oranına göre ağırlıklı ortalaması alınır, bu oran günlük olarak TCMB web sitesinde açıklanır.
Piyasalar Üzerinde Ne Kadar Etkilidir?
Fonlama maliyeti, piyasa faizleri ve döviz kuru üzerinde doğrudan etki yaratır.
Tahvil Faizlerini Nasıl Etkiler?
Fonlama maliyeti arttıkça tahvil faizleri de yükselir, çünkü yatırımcılar artan maliyeti fiyatlamak zorunda kalır.
Döviz Kuru İle İlişkisi Nasıldır?
Yüksek fonlama maliyeti, Türk lirasına olan talebi artırarak döviz kurunu aşağı yönlü baskılayabilir.
Fonlama Maliyetindeki Değişim Neyi Gösterir?
Bu oran arttığında, Merkez Bankası’nın sıkı para politikası izlediği; düştüğünde ise gevşeme eğiliminde olduğu anlaşılır.
Sıkı Para Politikası Anlamına mı Gelir?
Fonlama maliyetinin politika faizinin üzerinde olması, Merkez Bankası’nın piyasayı daha pahalı fonladığı anlamına gelir ve bu sıkılaştırıcı bir sinyaldir.
Gevşeme Sinyali Ne Zaman Verilir?
Fonlama maliyetinin düşmesi ya da politika faizine yaklaşması, para politikasında gevşeme sinyali olarak yorumlanabilir.
2025 Yılında Fonlama Maliyeti Ne Durumda?
2025 yılında TCMB ağırlıklı ortalama fonlama maliyeti %51,45 seviyelerinde seyretmektedir.
Faiz Artışı ile Nasıl Değişti?
Politika faizindeki artış sonrası fonlama maliyeti de kademeli şekilde yükselmiş ve piyasaların sıkı para politikasıyla uyumlu hale gelmesi sağlanmıştır.
Ortalama Günlük Değer Ne Kadardır?
2025 yılı itibarıyla ortalama günlük fonlama büyüklüğü 750 milyar TL seviyesine yaklaşmıştır.
TCMB Fonlama Maliyetinin Ekonomiye Etkisi Nedir?
Ağırlıklı ortalama fonlama maliyeti, kredi faizlerinden tüketici harcamalarına kadar birçok alanda belirleyici etkiye sahiptir.
Kredi Faizlerine Yansıması Nasıldır?
Banka fonlama maliyeti yükseldiğinde, kredi faizleri de artar ve bu durum tüketici harcamalarında daralma yaratabilir.
Enflasyona Etkisi Nasıl Olur?
Fonlama maliyeti yüksek tutulduğunda, iç talep daralır ve bu enflasyonun düşmesine katkı sağlar.
Son 5 Yılın Fonlama Maliyeti Karşılaştırması
Aşağıda TCMB ağırlıklı ortalama fonlama maliyetinin yıllara göre değişimi verilmiştir. Bu değerler, Merkez Bankası’nın para politikasındaki yön değişikliklerini açıkça yansıtır.
| Yıl | Ortalama Fonlama Maliyeti (%) | Para Politikası Duruşu |
|---|---|---|
| 2021 | 19,25 | Nötr |
| 2022 | 14,00 | Gevşeme |
| 2023 | 17,50 | Kademeli Sıkılaştırma |
| 2024 | 35,60 | Belirgin Sıkılaşma |
| 2025 | 51,45 | Yoğun Sıkı Para Politikası |
Bu tablo, TCMB’nin son beş yılda uyguladığı para politikası eğilimlerinin fonlama maliyetine nasıl yansıdığını gösterir.
Sıkça Sorulan Sorular
Aşağıda “TCMB Ağırlıklı Ortalama Fonlama Maliyeti” ile ilgili sıkça sorulan sorular ve yanıtları yer almaktadır:
TCMB ağırlıklı ortalama fonlama maliyeti nedir?
Merkez Bankası’nın piyasaya sağladığı likiditenin ortalama faiz oranıdır ve para politikasının yönünü gösteren temel göstergelerden biridir.
Fonlama maliyeti ile politika faizi aynı şey mi?
Hayır, politika faizi Merkez Bankası’nın belirlediği temel faiz oranıdır, fonlama maliyeti ise piyasaya verilen ortalama maliyeti temsil eder.
Fonlama maliyeti artarsa ne olur?
Kredi faizleri yükselir, tüketim azalır, iç talep daralır ve bu da enflasyonla mücadelede etkili olabilir.
TCMB fonlama maliyetini nasıl belirler?
Farklı faiz oranlarıyla yapılan fonlamaların ağırlıklı ortalaması alınarak günlük bazda belirlenir ve kamuoyuna açıklanır.
Fonlama maliyeti neden politika faizinden farklı olabilir?
TCMB, geç likidite penceresi gibi farklı kanallarla daha yüksek oranlardan fonlama yapabilir, bu da ortalama maliyeti yükseltebilir.
Döviz kuru ile doğrudan ilişkisi var mı?
Evet, fonlama maliyetindeki artış Türk lirasını cazip hale getirerek döviz talebini azaltabilir, bu da kurda düşüşe neden olabilir.
2025 yılı fonlama maliyeti ne seviyededir?
2025 yılında ortalama ağırlıklı fonlama maliyeti %51,45 seviyesindedir ve sıkı para politikasının devam ettiğini göstermektedir.
